Bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ Đánh giá ban đầu

Bệnh cảnh lâm sàng

Sự suy giảm nhận thức liên quan đến sa sút trí tuệ đủ để gây ra sự suy giảm chức năng nghề nghiệp và xã hội của bệnh nhân. Mức độ nặng và bản chất toàn diện của suy giảm nhận thức và khiếm khuyết chức năng đi kèm giúp phân biệt với sự suy giảm nhận thức tương đối nhẹ và đa dạng liên quan đến quá trình lão hóa thông thường.

Alzheimers Disease & Dementia_Initial Assessment

Tiền sử

Với sa sút trí tuệ, ý thức thường không bị ảnh hưởng ở giai đoạn sớm. Triệu chứng này thường đi kèm hoặc xảy ra trước sự suy giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, hành vi hoặc động lực xã hội và rối loạn giấc ngủ.

Đánh giá lâm sàng nên bao gồm, nhưng không giới hạn ở việc đánh giá cẩn thận về bệnh sử, tiền sử bệnh lý tâm thần và thần kinh, thuốc đang dùng và tiền sử xã hội, đồng thời đánh giá chi tiết các triệu chứng nhận thức và hành vi từ bệnh nhân và người chăm sóc.

Khám thực thể

Khi tiếp cận bệnh nhân sa sút trí tuệ, điều quan trọng là phải loại trừ các nguyên nhân có thể điều trị được. Đảm bảo đánh giá tâm lý thần kinh và tâm thần kinh đầy đủ. Điều quan trọng cần lưu ý là test về tâm lý thần kinh nhạy cảm hơn trong việc phát hiện các rối loạn chức năng nhận thức, đặc biệt khi các test sàng lọc (như MoCA, MMSE) cho kết quả bình thường.

Chẩn đoán

Hướng dẫn chẩn đoán

Việc chẩn đoán các phân nhóm của sa sút trí tuệ thực hiện bằng cách sử dụng các tiêu chuẩn quốc tế (DSM-5). Cơ sở chẩn đoán là đánh giá lâm sàng.

Bệnh Alzheimer

Chẩn đoán bệnh Alzheimer được thực hiện khi có hội chứng thoái hóa điển hình. Chẩn đoán xác định chỉ được xác nhận khi đánh giá mô não bằng kính hiển vi, thường là khi khám nghiệm tử thi. Trên MRI, có teo hồi hải mã (teo thái dương giữa) và/hoặc teo toàn bộ vỏ não hỗ trợ chẩn đoán bệnh Alzheimer ở bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng điển hình. Các cận lâm sàng khác như chụp PET amyloid, nồng độ amyloid và protein tau trong dịch não tủy có thể giúp chẩn đoán Alzheimer.

Sa sút trí tuệ do bệnh lý mạch máu

Được chẩn đoán dựa trên bệnh sử, sự hiện diện của các dấu hiệu và triệu chứng thần kinh khu trú và/hoặc các phát hiện trên hình ảnh học với bằng chứng rõ ràng về các biến cố mạch máu não.

Sa sút trí tuệ thể Lewy

Ở bệnh nhân mắc sa sút trí tuệ thể Lewy, có sự hiện diện của thể vùi Lewy ở vỏ não trên mô bệnh học. Sa sút trí tuệ thể Lewy có thể được chẩn đoán dựa trên tiền sử, khám thực thể và các phát hiện trên cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán (như MRI, chụp fluorodeoxyglucose [FDG]-PET não, chụp SPECT DAT (dopamine transporter), chụp xạ hình cơ tim với metaiodobenzylguanidine [MIBG]). Trên MRI không teo hoặc teo thùy thái dương trong ở mức tối thiểu, teo vỏ não toàn thể với kích thước hồi hải mã bình thường.

Sàng lọc

Đánh giá trạng thái nhận thức và tâm thần

Có thể sử dụng các thang điểm đánh giá sàng lọc sau: Đánh giá nhận thức Montreal (MoCA), sàng lọc 7 phút, sàng lọc suy giảm trí nhớ (MIS), kiểm tra trạng thái tinh thần tối thiểu (MMSE), bài kiểm tra tinh thần rút gọn và bài kiểm tra vẽ đồng hồ.

Khi diễn giải điểm số, điều quan trọng là phải xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến kết quả (như trình độ học vấn, tầng lớp xã hội, nền tảng văn hóa, khả năng đọc viết, ngôn ngữ hoặc những khó khăn trong giao tiếp khác). Sau khi sàng lọc, việc giới thiệu đến một phòng khám chuyên về trí nhớ với sự phối hợp của đa chuyên khoa là rất quan trọng để chẩn đoán, quản lý sớm và chính xác.