Nám da Tổng quan về bệnh

Nám da là một rối loạn tăng sắc tố da mắc phải, đặc trưng bởi các dát màu nâu nhạt đến nâu đậm, không đều, xuất hiện trên các vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ở mặt, cổ và cánh tay.

Tỷ lệ mắc nám da thay đổi theo chủng tộc, cường độ ánh sáng mặt trời và phân loại da theo Fitzpatrick. Nám da thường gặp nhất ở loại da Fitzpatrick III-V. Bệnh phổ biến ở nữ hơn nam, hiếm gặp trước tuổi dậy thì và thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Nám da xuất hiện chủ yếu trong thai kỳ (rám má) và khi sử dụng viên thuốc tránh thai.

Các nghiên cứu dịch tễ học báo cáo tỷ lệ mắc nám da cao hơn ở người Trung Đông, Đông Á (Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc), Ấn Độ, Pakistan và khu vực Địa Trung Hải-Châu Phi. Tại Đông Nam Á, tỷ lệ mắc là 40%.

Sinh bệnh học của nám da liên quan đến các yếu tố dẫn đến tăng sản xuất melanin, chẳng hạn như sản xuất proopiomelanocortin, thụ thể melanocortin-1 (MC-1R) trên bề mặt tế bào tạo hắc tố, hoạt hóa protein kinase-C do tiết diacylglycerol, đường truyền cGMP được kích hoạt bởi giải phóng nitric oxide và tăng sản xuất cytokine và sau đó là sản xuất các yếu tố tăng trưởng.

Tiếp xúc với ánh nắng và tia tử ngoại (UV) (như ánh sáng nhìn thấy năng lượng cao, tia UVA sóng dài [UVA-1]) là yếu tố quan trọng nhất của phát triển nám da. Các yếu tố nguy cơ có thể gồm thai kỳ, sử dụng thuốc uống tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone, và tiền sử gia đình bị nám da. Các yếu tố khác có liên quan đến nguyên nhân gây nám da gồm thuốc nhạy cảm với ánh sáng (như thuốc kháng viêm không steroid [NSAID], acetaminophen, thuốc tim mạch, thuốc chống ung thư, thuốc chống động kinh, kháng sinh, chất tương tự prostaglandin); yếu tố di truyền (như đột biến Val92Met của gen MC1R, đa hình gen thụ thể vitamin D [TaqI], đa hình gen thụ thể estrogen); rối loạn nhẹ buồng trứng hoặc tuyến giáp, và một số mỹ phẩm.

Phân loại lâm sàng của nám da

Dựa trên mô hình lâm sàng, nám da có thể chia thành: Trung tâm mặt, loại phổ biến nhất với dát và mảng ở má, trán, môi trên, mũi và cằm; má (malar), xuất hiện ở má và mũi; và dát cằm (mandibular), xuất hiện ở rìa xương hàm dưới, nơi đôi khi sắc tố cũng có màu xanh xám.

Phân loại mô học của nám da



Biểu bì

Nám da biểu bì có màu nâu nhạt với tăng sắc tố rõ dưới đèn Wood. Melanin tăng ở lớp đáy, thượng bì và lớp sừng với tế bào tạo hắc tố phân nhánh nhiều và mang nhiều sắc tố. Sắc tố biểu bì dễ điều trị hơn sắc tố hạ bì.

Hạ bì

Nám da hạ bì có màu xám than hoặc xanh xám, không tăng sắc tố dưới đèn Wood. Có tế bào thực bào hắc tố quanh mạch ở hạ bì nông và sâu, với sự tăng sắc tố ít hơn được nhìn thấy ở lớp biểu bì.

Hỗn hợp

Loại nám da hỗn hợp có màu nâu đậm với tăng màu chỉ ở một số vùng. Melanin lắng đọng ở cả biểu bì và hạ bì. Đây là loại nám da được báo cáo phổ biến nhất (23-80%).

Không xác định

Loại nám da không xác định không hiện rõ dưới đèn Wood. Melanin lắng đọng ở hạ bì và sắc tố không nhận thấy rõ trên da sậm màu. Thường gặp ở loại da Fitzpatrick V-VI.