Viêm màng não - Cấp tính, do vi khuẩn Tổng quan về bệnh

Viêm màng não là nhiễm trùng các màng não và khoang dưới nhện, thường do vi khuẩn (ví dụ Haemophilus influenzae týp B (Hib), Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae và Listeria monocytogenes) gây ra và dẫn đến tỷ lệ tử vong và tổn thương cao trên toàn cầu.

Dịch tễ học viêm màng não trên toàn cầu có tính biến động cao và chịu ảnh hưởng của việc sử dụng rộng rãi vaccine, điều trị kháng retrovirus và kháng khuẩn, bao gồm các biện pháp phòng ngừa và cải thiện chăm sóc y tế. Streptococcus pneumoniae vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất trên toàn thế giới, chiếm khoảng 25-41% các trường hợp, nhưng sự phân bố các tác nhân gây bệnh có thể khác nhau theo vùng và theo mùa. Việc đưa vào sử dụng các vaccine liên hợp chống lại Hib, Neisseria meningitidis và Streptococcus pneumoniae đã làm giảm tỷ lệ mắc viêm màng não do vi khuẩn ở trẻ em; do đó, đa số trường hợp xảy ra ở người lớn.

Viêm màng não thường do các vi khuẩn như Haemophilus influenzae type B (Hib), Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae và Listeria monocytogenes gây ra. Các nguyên nhân khác bao gồm xoắn khuẩn (như Treponema pallidum), trực khuẩn lao (như Mycobacterium tuberculosis), nấm (như Cryptococcus, Coccidioides, Sporothrix), virus (như virus herpes simplex, virus varicella zoster, cytomegalovirus, enterovirus), động vật nguyên sinh, giun sán và bệnh ác tính (ví dụ bệnh bạch cầu, u lympho).

Quá trình sinh bệnh của viêm màng não chủ yếu xảy ra qua sự định cư của vi khuẩn tại vòm họng sau đó xâm nhập vào máu và hệ thần kinh trung ương (CNS); nhiễm khuẩn huyết từ ổ nhiễm khu trú (ví dụ viêm nội tâm mạc nhiễm trùng) dẫn đến xâm nhập vào CNS; xâm nhập trực tiếp của vi sinh vật vào CNS từ ổ nhiễm liền kề (ví dụ xoang, xương chũm) và do chấn thương hoặc rò rỉ dịch não tủy (CSF).

Các tác nhân gây bệnh phụ thuộc vào độ tuổi của bệnh nhân và các yếu tố thuận lợi như suy giảm miễn dịch, bệnh lý gan, nghiện rượu, đái tháo đường kiểm soát kém, mang thai, sinh sống trong ký túc xá/doanh trại quân đội và trại giam.