Tiểu không tự chủ Xử trí

Cập nhật: 05 September 2025

Nội dung của trang này:

Nội dung của trang này:

Điều trị bằng thuốc

Thuốc kháng muscarinic

Thuốc kháng muscarinic hoạt động chủ yếu trong pha trữ nước tiểu, giảm cảm giác mót tiểu và tăng dung tích bàng quang. Tất cả thuốc kháng muscarinic hiện có đều giảm tần suất tiểu gấp và UI hiệu quả. Lựa chọn thuốc dựa trên chi phí và khả năng dung nạp. Liệu pháp kháng muscarinic nên được điều trị thử trong 4-12 tuần để đánh giá lợi ích và tác dụng không mong muốn. Nếu có hiệu quả và có thể dung nạp được, đánh giá lại sau 6 tháng để xác định nhu cầu tiếp tục. Nếu không dung nạp hoặc thất bại, xem xét dùng thuốc kháng muscarinic khác.

Cần cân nhắc những điều sau đây liên quan đến liệu pháp kháng muscarinic ở nam giới: Nếu có hội chứng bàng quang tăng hoạt (OAB) mà không có bằng chứng tắc nghẽn đường ra của bàng quang, xem xét điều trị đầu tay bằng thuốc kháng muscarinic. Ở nam giới có kèm theo tắc nghẽn đường ra của bàng quang, nên điều trị tắc nghẽn trước khi bổ sung thuốc kháng muscarinic cho OAB.

Darifenacin

Đã ghi nhận hiệu quả lâm sàng của darifenacin trong nhiều thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng. Đáp ứng thấy rõ từ tuần thứ 2 điều trị.

Fesoterodine

Liều 8 mg/ngày của fesoterodine cho thấy hiệu quả hơn liều 4 mg/ngày của tolterodine ER trong điều trị và cải thiện tình trạng tiểu gấp không tự chủ nhưng nguy cơ tác dụng không mong muốn cao hơn.

Oxybutynin

Oxybutynin làm giãn cơ trơn bàng quang bằng cách ức chế tác dụng của acetylcholine, làm tê liệt cơ trơn. Oxybutynin dạng phóng thích tức thời được công nhận về hiệu quả; và các thuốc mới hơn được so sánh với nó sau khi xác định được có hiệu quả hơn giả dược. Phụ nữ lớn tuổi có nguy cơ cao suy giảm sức khỏe thể chất hoặc tinh thần đột ngột không nên dùng oxybutynin phóng thích tức thời. Các thuốc mới được chứng minh có hiệu quả tương đương nhưng có thể cải thiện lịch trình dùng thuốc hoặc tác dụng không mong muốn.

Propiverine

Propiverine được chứng minh có cả tác dụng kháng muscarinic và đối kháng canxi (tầm quan trọng của thành phần đối kháng canxi chưa được xác định). Thuốc này được ghi nhận có lợi trong điều trị cơ bàng quang tăng hoạt (DO) và có tác dụng không mong muốn chấp nhận được.

Solifenacin

Solifenacin đã được chứng minh rõ ràng hiệu quả trong OAB/DO và tác dụng không mong muốn chấp nhận được. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tình trạng tiểu không tự chủ, tiểu nhiều lần trong ngày và tiểu gấp giảm đi đồng thời tăng dung tích bàng quang.

Tolterodine

Tolterodine có tác dụng chọn lọc trên bàng quang. Nhiều nghiên cứu ghi nhận sự giảm đáng kể tần suất đi tiểu và số lần tiểu không tự chủ. Mức độ giảm hàng tuần của tiểu gấp không tự chủ và giảm hoàn toàn tiểu không tự chủ ở phụ nữ là tương tự giữa chế phẩm phóng thích kéo dài của oxybutynin và tolterodine; khả năng dung nạp tương đương nhau. Dạng bào chế tác dụng kéo dài có khả năng dung nạp tốt hơn mà không giảm hiệu quả.

Trospium

Trospium làm giảm tần suất trung bình số lần đi tiểu và các đợt tiểu gấp không tự chủ so với giả dược. Giảm trương lực cơ trơn bàng quang. Trospium có hiệu quả trong điều trị OAB. Cân nhắc dùng trospium ở bệnh nhân rối loạn chức năng nhận thức. Tác dụng xuất hiện ở tuần đầu tiên và giảm tần suất tiểu đêm rõ ở tuần thứ 4. Khô miệng xảy ra với tần suất tương đương với tolterodine.

Urinary Incontinence_ManagementUrinary Incontinence_Management


Thuốc đồng vận thụ thể beta-adrenergic

Mirabegron

Mirabegron có thể dùng cho bệnh nhân tiểu gấp không tự chủ. Thuốc này có thể thay thế cho thuốc kháng muscarinic ở bệnh nhân OAB thất bại với điều trị bảo tồn. Thuốc có thể được dùng như liệu pháp bổ sung ở bệnh nhân không được điều trị đầy đủ với solifenacin. Cải thiện tình trạng tiểu gấp không tự chủ tốt hơn so với giả dược. Tác dụng không mong muốn nhẹ và không đáng kể về mặt lâm sàng.

Vibegron

Vibegron cải thiện triệu chứng OAB và tiểu gấp không tự chủ tốt hơn giả dược. Có thể sử dụng thay thế thuốc kháng muscarinic ở OAB thất bại với điều trị bảo tồn.

Thuốc giãn cơ tác dụng ngoại vi

Botulinum toxin A

Botulinum toxin A có thể được tiêm vào thành bàng quang cho bệnh nhân tiểu gấp không tự chủ hoặc OAB thất bại với liệu pháp kháng muscarinic. Cũng được cân nhắc ở bệnh nhân khi đo niệu động học cho thấy suy giảm khả năng chứa của bàng quang và đã thất bại với liệu pháp kháng muscarinic. Bệnh nhân cần được thông báo về nguy cơ tăng PVR, có thể cần tự thông tiểu và nguy cơ phát triển UTI. Tác dụng không mong muốn lâu dài chưa rõ. Bệnh nhân có nguy cơ biến chứng thận cần được theo dõi đường tiết niệu trên.

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và noradrenaline

Duloxetine

Duloxetine có thể được xem xét cho UI gắng sức mức độ trung bình-nặng. Thuốc cũng có hiệu quả tương đương trong cải thiện triệu chứng tiểu són do áp lực trong UI hỗn hợp. Thuốc này chỉ nên được dùng như 1 phần trong kế hoạch quản lý gồm tập cơ sàn chậu trong 2 tuần. Liệu pháp này nên được đánh giá hiệu quả và khả năng dung nạp sau 2-4 tuần. Những bệnh nhân tiếp tục điều trị nên được khám lại sau 12 tuần để đánh giá tiến triển.

Estrogen

Phụ nữ sau mãn kinh có thể áp dụng liệu pháp estrogen âm đạo, đặc biệt nếu có triệu chứng teo âm đạo-âm hộ.

Điều trị không dùng thuốc

Thay đổi lối sống

Lượng nước nạp vào

Lượng nước trung bình cần cho mỗi ngày được tính dựa trên khối lượng nạc của bệnh nhân. Khuyến khích bệnh nhân điều chỉnh lượng nước uống để tạo lượng nước tiểu 24 giờ từ 1-2 L. Lượng nước tiểu quá nhiều hoặc quá ít có thể góp phần vào UI.

Chế độ ăn

Một số thực phẩm chứa chất kích thích có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng tiểu không tự chủ như gia vị đậm hoặc cay nóng, trái cây hoặc nước ép có pH acid và siro ngô, đường hoặc mật ong. Việc sử dụng chất làm ngọt nhân tạo cũng có thể góp phần gây tiểu gấp không tự chủ.

Caffeine

Các đồ uống có chứa caffeine bao gồm cà phê, trà, nước giải khát có gaz và socola nóng. Các nghiên cứu gợi ý rằng giảm lượng caffeine có thể cải thiện tình trạng đi tiểu nhiều và tiểu gấp.

Giảm cân

Ở phụ nữ béo phì bệnh lý, giảm cân đáng kể (qua phẫu thuật) đã được chứng minh làm giảm đáng kể tình trạng tiểu không tự chủ và nên được coi là liệu pháp đầu tay. Giảm cân vừa phải cũng có thể cải thiện tình trạng tiểu không tự chủ.

Ngừng hút thuốc

Hút >20 điếu thuốc mỗi ngày được coi là làm nặng thêm UI.

Sử dụng sản phẩm chống tiểu không tự chủ

Băng lót và các sản phẩm giúp thấm hút nước tiểu có thể hữu ích. Sản phẩm thấm hút là biện pháp tạm thời để thấm hút nước tiểu và bảo vệ da cũng như quần áo. Đây cũng có thể được sử dụng kết hợp với điều trị hành vi và điều trị bằng thuốc. Bệnh nhân nên được đánh giá hàng năm về hiệu quả của sản phẩm thấm hút và kiểm tra tính toàn vẹn của da và chất lượng cuộc sống.

Sản phẩm bịt niệu đạo là các thiết bị nhân tạo được đưa hoặc đặt vào lỗ niệu đạo. Các sản phẩm này giữ cho bệnh nhân khô ráo hơn nhưng khó sử dụng và tốn kém hơn so với sản phẩm thấm hút.

Đặt ống thông như ống thông niệu đạo lưu, ống dẫn lưu bàng quang trên xương mu và tự thông tiểu ngắt quãng có thể được sử dụng. Cần thảo luận với bệnh nhân về rủi ro và lợi ích của việc đặt ống thông. Một số bệnh nhân được cải thiện với việc đặt ống thông Foley tạm thời, trong đó dung tích bàng quang trở lại bình thường và chức năng tự chủ của cơ bàng quang được cải thiện. Đặt thông tiểu ngắt quãng là phương pháp dẫn lưu bàng quang tốt nhất cho những người không bị hạn chế về thể chất hoặc tinh thần. Các sản phẩm chống tiểu không tự chủ khác như kẹp dương vật cho nam giới và dụng cụ đặt âm đạo cho phụ nữ cũng có thể được xem xét.

Tập luyện bàng quang

Tập luyện bàng quang có thể được đưa ra như liệu pháp đầu tay trong tiểu gấp không tự chủ hoặc tiểu không tự chủ hỗn hợp. Có một số bằng chứng cho thấy việc tập luyện ở bàng quang hoạt động quá mức (OAB) có hiệu quả hơn so với không điều trị ở bệnh nhân tiểu gấp không tự chủ. Phương pháp này có xu hướng hiệu quả hơn nếu các triệu chứng thôi thúc ở mức độ nhẹ.

Bài tập cho tiểu gấp không tự chủ

Bệnh nhân nên được hướng dẫn ngồi xuống nếu có thể hoặc đứng yên khi cảm giác tiểu gấp xuất hiện. Thực hiện bài tập Kegel (siết cơ sàn chậu) nhanh, nhiều lần mà không thả lỏng hoàn toàn giữa các lần siết. Thư giãn phần còn lại của cơ thể và tập trung vào một hoạt động khác để phân tâm. Khi cơn buồn tiểu gấp giảm, bệnh nhân nên xem mình có thể chờ bao lâu trước khi đi vệ sinh (ví dụ lần đầu 30 giây, lần sau 1 phút, v.v.).

Bài tập bàng quang cho bệnh nhân ngoại trú

Bài tập luyện bàng quang ngoại trú thường bắt đầu với khoảng cách giữa các lần đi tiểu là 1 giờ trong thời gian thức. Tăng thêm 15-30 phút mỗi tuần tùy theo khả năng chấp nhận của bệnh nhân cho đến khi đạt khoảng cách 2-3 giờ. Bệnh nhân có thể bắt đầu với khoảng cách ngắn hơn nếu thói quen đi tiểu ban ngày là <1 giờ giữa các lần đi tiểu.

Bài tập cơ sàn chậu

Bài tập cơ sàn chậu hiện được biết đến là Tập luyện cơ sàn chậu (PFMT). Đây là bài tập co cơ sàn chậu tự chủ lặp lại do nhân viên y tế hướng dẫn nhằm phòng ngừa và điều trị rối loạn tiểu không tự chủ. Đây nên là liệu pháp đầu tay được áp dụng trong ít nhất 3 tháng cho bệnh nhân bị tiểu không tự chủ do áp lực hoặc hỗn hợp; bài tập này cũng có thể áp dụng cho người cao tuổi và phụ nữ sau sinh. Phương pháp này cải thiện chức năng cơ sàn chậu. Nó làm mạnh cơ sàn chậu và luyện tập kỹ năng. Việc co cơ sàn chậu giúp kéo cơ vào trong, làm tăng áp lực đóng niệu đạo, ổn định và chống lại sự di chuyển xuống dưới.

Phản hồi sinh học có thể tăng nhận thức về hoạt động sinh lý của cơ sàn chậu thông qua các phương tiện thị giác, xúc giác hoặc thính giác. Nón âm đạo có trọng lượng được sử dụng để tăng cường sức mạnh cơ sàn chậu thông qua co cơ thụ động và chủ động, ngăn nón rơi ra khỏi âm đạo. Kích thích điện sử dụng dòng điện để kích thích cơ sàn chậu hoặc cân chỉnh hoạt động phản xạ. Phương pháp này làm mạnh cơ thắt niệu đạo ngoài, làm mạnh cơ sàn chậu để ngăn ngừa sa tạng chậu và hỗ trợ tập luyện bàng quang. Tuy nhiên, cần nhiều bằng chứng có chất lượng hơn để chứng minh hiệu quả lâm sàng và chi phí-hiệu quả của các liệu pháp điều trị UI bảo tồn.

Đánh giá chức năng cơ sàn chậu bằng tay trước khi bắt đầu liệu pháp chỉ nên do bác sĩ đã được đào tạo chuyên môn thực hiện. Bài tập cơ sàn chậu nên được cân nhắc cho nam giới sau phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt triệt để có thể có lợi. Ở nam giới có than phiền về nhỏ giọt sau khi đi tiểu, các bài tập cơ sàn chậu và niệu đạo đều cho thấy có hiệu quả.

Xây dựng chương trình tập cơ sàn chậu

Chương trình nên được cá nhân hóa nhưng nên bao gồm các bài tập cho cả sợi cơ co rút nhanh và sợi cơ co rút chậm. Các bài tập này có thể được thực hiện nhiều lần trong ngày cho đến khi mỏi cơ. Chương trình thông thường gồm ba hiệp, mỗi hiệp 8-12 lần co, duy trì mỗi lần co 8-10 giây, thực hiện ba lần mỗi ngày. Nên tập trong 15-20 tuần và tiếp tục duy trì sau đó.