Statin có thể bảo vệ bệnh nhân viêm đường ruột (IBD) khỏi viêm đường mật xơ cứng nguyên phát

Theo kết quả của một nghiên cứu hồi cứu, nguy cơ viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (primary sclerosing cholangitis - PSC) giảm đáng kể ở những bệnh nhân viêm ruột (inflammatory bowel disease - IBD) sử dụng statin.

Trong một phân tích ghép cặp điểm xu hướng (propensity-score matched analysis) dựa trên bộ dữ liệu lớn từ cơ sở dữ liệu quốc gia, sử dụng statin giúp giảm 86% nguy cơ khởi phát PSC (tỷ số nguy cơ [hazard ratio – HR] 0,14; CI 95% 0,06–0,33). [Kulkarni C, et al, DDW 2024]

Trưởng nhóm nghiên cứu, BS. Chiraag Kulkarni – Trường Y, Đại học Stanford, Stanford, California, Hoa Kỳ, cho biết: “Chúng tôi đã tính được giá trị E là 5,5, gợi ý kết quả khó có thể là do bị nhiễu”.

Khi phân tích được giới hạn ở những bệnh nhân IBD dưới 50 tuổi, mức bảo vệ ngăn khởi phát PSC là tương tự (HR 0,10; CI 95%: 0,01–0,83).

BS. Kulkarni giải thích: “Chúng tôi rút ra được hai điều quan trọng từ những kết quả này. Thứ nhất, statin có tác dụng bảo vệ ở độ tuổi thường mắc PSC nhất. Thứ hai, các kết quả mà chúng tôi quan sát được không bị nhiễu bởi sống còn, tức là bởi bệnh nhân sống đến tuổi được kê đơn statin có đặc tính sinh học dễ mắc PSC”.

Lợi ích bảo vệ của statin ngăn khởi phát PSC là nhất quán giữa các phân nhóm bệnh nhân được phân tầng theo loại IBD (viêm loét đại tràng: HR 0,21; CI 95% 0,08–0,56; bệnh Crohn: HR 0,15; CI 95% 0,03–0,65) và giới tính (nữ: HR 0,16; CI 95% 0,04–0,70; nam: HR 0,22; CI 95% 0,08–0,59).

Cuối cùng, BS. Kulkarni và các cộng cự đã khảo sát tác động của việc trì hoãn 12 tháng điều trị, do không chắc về thời gian tối ưu để điều trị với statin trước khi hiệu quả bảo vệ dự đoán xảy ra. Phân tích chỉ ra rằng ngay cả khi trì hoãn điều trị 12 tháng, nguy cơ khởi phát PSC vẫn ở mức thấp, kết quả ước tính tương đồng với phân tích chính (HR 0,16, CI 95% 0,07–0,51).

Theo BS. Kulkarni, statin có thể ngăn khởi phát PSC ở bệnh nhân IBD có thể do hai cơ chế tiềm năng.

Ông nói, cơ chế thứ nhất là thông qua điều hòa trực tiếp tình trạng viêm. Statin có thể trực tiếp ngăn chặn các quá trình viêm trong ruột. Điều này phù hợp với bằng chứng cho thấy việc sử dụng statin, cụ thể là atorvastatin, có liên quan đến giảm đáng kể nhu cầu cắt bỏ đại tràng ở một số bệnh nhân IBD.

Cơ chế còn lại là thông qua các thay đổi thành phần acid mật. Bệnh nhân mắc PSC thường có thành phần acid mật bất thường, đặc trưng bởi thừa acid mật sơ cấp và thiếu acid mật thứ cấp. Statin có thể giúp khắc phục sự mất cân bằng này bằng cách thúc đẩy sản xuất acid mật thứ cấp có lợi. BS. Kulkarni đã chỉ ra rằng sự thay đổi hướng tới thành phần acid mật lành mạnh hơn có thể góp phần cải thiện chức năng gan và có khả năng ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến PSC.

Trong nghiên cứu này, BS. Kulkarni và cộng sự đã sử dụng một cơ sở dữ liệu quốc gia lớn, mang tính đại diện, và đã thực hiện ghép cặp điểm xu hướng đa chiều để cân bằng các yếu tố gây nhiễu giữa các nhóm. Tuy nhiên, bộ dữ liệu này có hạn chế về thông tin liều lượng, điều này giới hạn việc thực hiện phân tích thứ cấp để làm rõ tác động của cường độ statin đến kết cục. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng không thể đánh giá việc tuân thủ điều trị với statin.

Nghiên cứu bao gồm 33.813 bệnh nhân, trong đó khoảng 8.813 người sử dụng statin (53,2% là nữ, 44,8% là người da trắng) và 25.000 người không sử dụng statin (58,7% là nữ, 54,0% là người da trắng).